“Groot dromen, daar houd ik van…!”
Een bevlogen theatermaker. Zo kun je regisseur Rense Rotsma uit Ried het best omschrijven. En een eigenwijze bliksem – dat ook. Dat hij nu voor Fordivedaesje Top & Twel het toneelstuk “It Deiboek fan Anne Frank” regisseert is de derde keer dat hij het stuk op bijzondere wijze voor het voetlicht brengt. De eerste keer in Wommels als toneelstuk in het Nederlands, de tweede keer in Deinum als een in het Fries vertaald openluchtspel en nu in Top en Twel voor het eerst als toneelstuk in het Fries. Voor Fordivedaesje een première, voor Rotsma de finale. “Het is nu mooi geweest. Ik heb met dit stuk alles gedaan dat ik wilde doen.”
Van jongs af aan is Rotsma in de ban van het Dagboek van Anne Frank. Hij leest het op de lagere school en vind het meteen een reuze spannend verhaal. “Niet de spanning van de oorlog, die speelt in het boek eigenlijk alleen mee op de achtergrond. Maar wat mij zo fascineerde was de spanning van een groep verschillende mensen in een kleine ruimte en dat opstandige meisje dat grote dromen had. Het raakte me hoe zij zo boeiend schrijven kon over de situatie, de karakters om haar heen en de mooie toekomst die ze voor zich zag.”
Creativiteit en toneelspelen zit Rotsma in het bloed, dus na zijn commerciële opleiding volgt hij de Toneelschool in Amsterdam. Als regisseur werkt hij voor veel toneelgezelschappen en komt zo ook te werken bij Stifting Stadsteater Ljouwert. Als die in 2005 voor Wommels ‘wat nieuws’ op de planken wil brengen, komt Rense op het idee om het toneelstuk “Het Dagboek van Anne Frank” te kiezen. In het kader van 50 jaar bevrijding wordt het opgevoerd rond Dodenherdenking. “Ja, dat was emotioneel Maar ik houd nu eenmaal van uitdagingen,” zegt Rotsma, die trots mag zijn op zijn keuze en zijn regie want de voorstelling was reuze geslaagd. En dat smaakte naar meer…
“Zou het niet mooi zijn als dit prachtige stuk ook eens in het Fries gespeeld kon worden…” Een grote droom, Anne Frank waardig. Maar van die eerste gedachte naar de werkelijkheid blijkt een lange weg vol hindernissen. De uitgeverij in Nederland laat weten dat het een hele toer wordt om in Amerika de rechten voor een vertaling te verkrijgen. Toch proberen natuurlijk. Rotsma schrijft een brief naar de stichting die erover gaat. Als na lang wachten eindelijk het antwoord komt dat het toneelstuk niet in een streektaal of dialect mag worden opgevoerd, werkt dat als een rode lap op een stier. Fries is immers een in de Nederlandse Grondwet erkende tweede rijkstaal! Met een officiële brief van de provincie en een in het Engels vertaalde kopie van de Grondwet op zak, stapt Rotsma op het vliegtuig naar New York. Met elan vertelt hij over zijn plannen het toneelstuk te bewerken tot Fries openluchtspel. En met succes want hij krijgt de rechten.
Voor de Friese vertaling vraag hij de jonge Tjitske Smits. “Met opzet een jonger iemand want die kan de sfeer net wat meer naar de snelheid van het nu halen.” Na veel voorbereiding en hard werken wordt in 2015 het openluchtspel in Deinum (2015) opgevoerd. De mega-productie wint maar liefst twee Gouden Gurbes en de Amerikaanse rechthebbenden, zelf aanwezig bij de voorstelling, zijn tevreden.
Eind goed, al goed? Niet helemaal. Want het stuk is tot dan toe nog nooit als binnen-toneelstuk (zoals het bedoeld is) in het Fries opgevoerd. Maar dan klopt begin 2019 opeens een klein toneelgezelschap als Fordivedaesje uit Top en Twel aan bij Rotsma. Of het misschien mogelijk is de Friese versie op de planken te brengen? Rotsma: “Haha, grote dromers, daar houd ik van! Ik zei nog: jongens weten jullie wel hoeveel tijd en moeite het kost om dat met die Amerikanen rond te krijgen? Nou ja, de kop ervoor en het is toch weer gelukt.”
Rotsma repeteert al een tijdje met de spelers van Fordivedaesje en heeft er alle vertrouwen in. “Je kunt met een groep mensen heel wat moois neerzetten, of ze nou professioneel zijn of niet. De grote uitdaging is voor mij om het ultieme te bereiken binnen het kader van wat mogelijk is. Iedereen die bij deze productie betrokken is, gaat ervoor. De meeste voldoening geeft het mij als uiteindelijk elk mens het beste uit hem- of haarzelf weet te halen.”